دستاورد جديد محققان در درمان تنيتوس؛
معرفي داروي جديد از جفت انسان براي درمان وزوز گوش/بهبود آستانه شنوايي در بيماران کم‌شنوا

گروهي از محققان کشور با همکاري پژوهشگران کشورهاي روسيه و آلمان پروژه تحقيقاتي براي درمان "وزوز" گوش اجرايي کردند که طي آن موفق به توليد دارويي از جفت انساني براي درمان اين عارضه شدند و نتايج اين مطالعات در فاز انساني نشان داد که اين دارو علاوه بر قابل تحمل شدن وزوز گوش در مبتلايان، موجب بهبود آستانه شنوايي در افرادي که کم شنوايي پيشرونده دارند، شده است.
به احساس صداي زنگ زدن گوش وزوز گوش (Tinnitus) گفته مي‌شود. اين وضعيت شايع اغلب حدود ?? تا ?? درصد از مردم را تحت تاثير قرار مي‌دهد. وزوز گوش بيماري نيست، بلکه علامت بيماري زمينه‌اي مانند از دست دادن شنوايي به خاطر کهولت سن، آسيب گوش يا اختلال سيستم گردش خون محسوب مي‌شود.
هرچند اين بيماري تاکنون قابل درمان نبوده است، ولي محققان مرکز تحقيقات گوش، گلو و بيني و سر و گردن دانشگاه علوم پزشکي ايران با تعريف پروژه تحقيقاتي سينرژي و با همکاري چندين مرکز تحقيقاتي کشور و چندين مرکز تحقيقاتي از کشورهاي آلمان و روسيه با مطالعات در فاز حيواني به دارويي گرفته شده از جنين انساني دست يافتند که مطالعات آنها نشان داد که در فاز حيواني اين دارو در درمان اين بيماري مؤثر بوده است.
اين محققان با دريافت کد اخلاق وارد فاز کارآزمايي‌هاي باليني شدند که نتايج به دست آمده حاکي از درمان بيش از ?? درصدي در فاز انساني شده است و آنها اميدوارند با انجام فازهاي بعدي کارآزمايي‌هاي بعدي، اين دارو را به عنوان داروي درمان اين عارضه معرفي کنند.
دکتر محمد فرهادي، رييس مرکز تحقيقات گوش و گلو و بيني و سر و گردن دانشگاه علوم پزشکي ايران و از محققان اين طرح در گفت‌وگو با ايسنا، اين پروژه را يک پروژه سينرژي (ميان چند مرکز تحقيقاتي داخلي و مشارکت کشورهاي ايران، آلمان و روسيه) توصيف کرد و گفت: اين پروژه با عنوان "بررسي ساختاري و عملکردي بخش زير قشري مغز در منطقه شنوايي در مدل حيواني؛ قبل از بعد از مداخل داروييNP?" اجرايي شده است و تمرکز آن درمان دارويي وزوز گوش در مدل حيواني با استفاده از داروي NP? است. اين پروژه در ايران تعريف شده و با همکاري چندين مرکز تحقيقاتي خارج از کشور اجرايي شد.
وي وزوز را احساس شنيدن صدايي در گوش و يا در سر بدون وجود منشا خارجي توصيف کرد و ادامه داد: وزوز گوش از علايم شايع و ناراحت کننده گوشي است که مکانيسم‌هاي بيماري‌زايي آن تاکنون خيلي مشخص نشده است، ولي عدم تعادل ميان مکانسيم‌هاي تحريکي و مهاري در اين عارضه در مغز دخالت دارند. علاوه بر آن داروي Np? نيز يک ماده محافظت کننده عصبي به نام Neuroprotective و مجموعه‌اي از پروتئين‌هاي مختلف است که از جفت انسان جداسازي مي‌شود.
فرهادي اظهار کرد: در اين مطالعات تغييرات ساختاري و عملکردي ناحيه تالاموسي شنوايي در مدل حيواني بررسي شد که براي اين منظور در ابتدا NP? از جفت انسان جداسازي شد که اين بخش در مرکز شتابدهنده بيوتکنولوژي در ايران انجام و فرمولاسيون اين دارو تهيه شد و پس از آن مطالعات پايداري به دو صورت بلندمدت و کوتاه مدت صورت گرفت.
اين محقق ذخيره سازي اين دارو در دماي منهاي ?? درجه سانتي‌گراد را مرحله بعدي اين پروژه ذکر کرد و افزود: پس از آن تست‌هاي وسترن بلات (Western blot) و اسپکترومتري انجام شد تا بتوانيم پروتئين‌هاي دارو را بيان و اجزاي آن را مشخص کنيم و از نظر دارويي استانداردسازي شود و در نهايت مشخص شد که ??? پروتئين مهم چون پروتئين‌هاي رشد در Np? وجود دارد.
فرهادي، مدل حيواني اين تحقيقات را موش صحرايي نژاد "ويستار" ذکر کرد و گفت: موش‌هاي انتخاب شده "نر" و با وزن ??? تا ??? گرم بود و موش‌هاي انتخاب شده به ? گروه ? تايي تقسيم بندي شدند. گروه شاهد مبتلا به وزوز گوش هيچ دارويي دريافت نکردند، گروه دوم در گوش‌ آنها با استفاده از ساليسيلات سديم وزوز ايجاد شد و گروه سوم مبتلا به وزوز، داروي NP? دريافت کرد.
وي اضافه کرد: موش‌ها بعد از ?? روز که ساليسيلات و داروي Np? دريافت کردند مورد مطالعات رفتاري قرار گرفتند و نتايج نشان داد موش‌هايي که وزوز گوش در آنها ايجاد شده است، بسيار بي قرار و مهاجم بودند و بعد از دريافت داروي NP? به آرامش رسيدند.
رييس مرکز تحقيقات گوش و گلو و بيني و سر و گردن دانشگاه علوم پزشکي ايران با اشاره به انجام مطالعات فيزيولوژيکي و بافتي بر روي اين موش‌ها، خاطر نشان کرد: نتايجي که به دست آمد، چشمگير بود که يکي از اين موارد مربوط به فرمولاسيون و پايداري داروي NP? بود که با ? نوع بافر انجام شد و در يک نوع آن مشاهده کرديم که اين دارو بيشترين پايداري را دارد و تا ? ماه مشکلي براي آن ايجاد نخواهد شد و در حال حاضر در اين مطالعات از اين نوع دارو استفاده مي‌شود.
به گفته وي تست‌هاي اسپکترومتري نشان داد که اين دارو مجموعه‌اي از هورمون‌هاي رشد، سايتوکاين‌ها و پروتئين‌هايي چون آلفا فيتوپروتئين‌، هيکشاک است.
فرهادي با اشاره به انجام تست‌ رفتاري به نام GPIAS، يادآور شد: نتايج اين تست نشان داد موش‌هايي که وزوز گوش در آنها ايجاد شده و داروي NP? را دريافت کردند از نظر رفتاري آرام‌تر شدند و اين امر نسبت به گروه شاهد کاملا مشخص است. پروتئين‌هاي مهاري و تحريکي مغز نيز با تست وسترن بلات موش‌ها نيز مورد بررسي قرار گرفت و نشان داد موش‌هايي که مبتلا به وزوز هستند، بيان پروتئين‌هاي مهاري و تحريکي کاهش يافته است و زماني که موش‌ها داروي NP?دريافت کردند اين پروتئين‌ها نسبت به دو گروه ديگر افزايش معناداري يافته است.
به گفته وي اين دارو ايجاد تعادل ميان پروتئين‌هاي مهاري و تحريکي را در پي دارد.
مکانيزم عملکردي داروي NP?
وي در پاسخ به اين سوال که اين دارو در کدام بخش از مغز اثرگذار است، گفت: در اين باره بررسي‌هايي در دانشگاه ماينتس آلمان(JGU) انجام شد که نتايج نشان داد اين دارو بر روي سيناپس‌ها اثرگذار است. اين داده‌ها نشان داد که اين دارو ارتباط عصبي را بهبود مي‌بخشد.
فرهادي، مقايسه درصد نورون‌هاي تيره در ناحيه تالاموس شنوايي در گروه‌هاي کنترل و موش‌هايي که وزوز داشتند و با داروي NP? درمان شدند را از ديگر مراحل اجراي اين طرح ذکر کرد و گفت: اين مطالعات نشان داد موش‌ها بعد از اينکه وزوز در آنها ايجاد مي‌شود، نورون‌هاي تيره که نوعي نورون‌هاي غير فعال هستند، در ناحيه هيپوتالاموس شنوايي آنها افزايش مي‌يابد و زماني که NP? دريافت مي‌شود، به شدت نورون‌هاي تيره و غير فعال کاهش پيدا مي‌کند.
رييس مرکز تحقيقات گوش و گلو و بيني و سر و گردن دانشگاه علوم پزشکي ايران خاطر نشان کرد: همچنين مطالعات الکترو فيزيولوژي با انجام تست ABR يا Auditory Brainstem Response در ? گروه "کنترل"، "وزوز" و "درمان شده با NP?" نشان داد که به طور معناداري در فرکانس‌هاي مختلف، در سطح آستانه‌هاي الکتروفيزيولوژي شنوايي در ساقه مغز بهبود ايجاد شده است.
اجراي کارآزمايي‌هاي باليني
فرهادي با اشاره به اين مطالعات در فاز کارآزمايي‌هاي باليني، گفت: در اين فاز به طور داوطلبانه ?? بيمار مبتلا که وزوز گوش و يا کم شنوايي پيشرونده داشتند، داروي NP? را به مدت يک ماه به صورت موضعي دريافت کردند و نتايج نشان داد که درصد بالايي از آنها وزوزشان کنترل شد و يا قابل تحمل براي بيمار شد و در برخي تا ? دسي‌بل آستانه شنوايي آنها بهبود يافت.
به گفته وي، افرادي که در اين مطالعات کم شنوايي پيشرونده داشتند، نه تنها از روند پيشرفت کم شنوايي شان جلوگيري شد، بلکه آستانه شنوايي نيز بهبود يافته است. ضمن آنکه تمايز گفتاري و شنوايي اين بيماران نيز بهتر شده است.
رييس مرکز تحقيقات گوش و گلو و بيني و سر و گردن دانشگاه علوم پزشکي ايران تاکيد کرد: اين نتايج در فاز مطالعات اوليه بوده و لازم است کارآزمايي‌هاي باليني را بر روي تعداد بيشتري از مبتلايان انجام دهيم.
فرهادي تاکيد کرد: به طور کلي نتايج اين تحقيقات نشان داد که اين دارو بر کاهش معنادار پاسخ‌هاي رفتاري وزوز گوش و تعديل سيستم‌هاي تحريکي و مهاري در مسيرهاي شنوايي مرکزي مؤثر است و اثر نوروپروتکتيوي اين ماده کاملا تاييدشده و در انسان نيز تا حدي وزوز را از بين برده است.
اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران با بيان اينکه اين دارو مراحل ثبت در وزارت بهداشت را طي مي‌کند، اظهار کرد: اميدواريم اين دارو به عنوان داروي محافظت کننده اعصاب وارد بازار شود. اين دارو نه تنها در درمان وزوز گوش تاثير دارد، بلکه براي بازسازي کبد، کاهش آلرژي، سلامتي در دوران پيري، کاهش سندرم ناتواني مزمن و کاهش استرس و بهبود خواب مؤثر است.
رييس مرکز تحقيقات گوش و گلو و بيني و سر و گردن دانشگاه علوم پزشکي ايران با بيان اينکه اين دارو همچنين براي درمان سکته‌هاي مغزي مؤثر است، افزود: تحقيقاتي در اين زمينه نيز در جريان است.
دارويي بدون عارضه براي درمان وزوز گوش
دکتر سعيد محموديان از محققان اين طرح و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران نيز در گفت و گو با ايسنا، وزوز گوش را يکي از معضلات مردم نام برد که شيوع بالايي در همه دنيا دارد، گفت: با صنعتي شدن کشورها شيوع اين بيماري گسترده شده است. در اين بيماري فرد به طور دائم صداي مزاحمي را در طول شبانه روز مي‌شنود که اين امر موجب کاهش کيفيت زندگي فرد همچون خواب و فعاليت روزانه خواهد شد.
محموديان با تاکيد بر اينکه اين طرح در جهت کمک به درمان اين دسته از بيماران اجرايي شده است، خاطر نشان کرد: نتايج اين طرح براي افرادي که مبتلا به وزوز گوش هستند و درمان‌هاي رايج اين عارضه را درمان نکرده اند، مؤثر است. در اجراي اين طرح از پشتيباني‌هاي صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران برخوردار شديم.
وي با بيان اينکه اين طرح حاصل همکاري چندين مرکز تحقيقاتي بوده است، اظهار کرد: اين طرح از ? سال قبل اجرايي شد و داروي توليد شده در اين طرح از آنجايي که از جفت انساني تهيه مي‌شود و حاوي بيش از ??? پروتئين و عوامل رشد و هورمون‌هاي مختلفي است، عوارضي ندارد.
محموديان ادامه داد: اگرچه در ساير کشورها از اين دارو براي درمان سکته‌هاي مغزي، تحقيقات بسيار گسترده‌اي انجام شده است، ولي در زمينه وزوز، اختلالات شنوايي و کم شنوايي‌ مي‌تواند مؤثر باشد و اميدواريم در فازهاي کارآزمايي‌هاي باليني بعدي ادامه يابد و بتوانيم در نمونه‌هاي بيشتري، اثربخشي اين دارو را بيشتر به اثبات برسانيم.
محقق اين طرح با تاکيد بر اينکه در فاز حيواني اين طرح نتايج اميدبخشي حاصل شده است، گفت: اين نتايج اين اميد را ايجاد کرده است که در فازهاي بعدي اين مطالعات، به نتايجي برسيم که بتوانيم اين دارو را در اختيار مردم قرار دهيم.
در اين پروژه دکتر محموديان، اکبرنژاد، دکتر ميرصالحي از محققان مرکز تحقيقات گوش و حلق و سر و گردن دانشگاه علوم پزشکي ايران، محققان آزمايشگاه اپيدميولوژي، محققاني از فدراسيون علوم روسيه، مرکز علوم اعصاب شفا، مرکز علوم و اعصاب دانشگاه مانتيس آلمان، دکتر محمودي و دکتر خاني پور، دکتر هداوندي از شرکت‌هاي دانش بنيان دارويي و محققاني از دانشگاه صنعتي شريف و محققان پژوهشگاه رويان حضور داشتند.